Ukrayna-Rusiya müharibəsinin başlamasından 2,5 il keçsə də, Kiyev Qərbin, xüsusən də Amerika Birləşmiş Ştatlarının dəstəyi ilə Moskva qarşısında tab gətirərək müharibənin bu günə qədər uzanmasına nail olub. Düzdür, son günlərə qədər Ukrayna torpaqlarını 18-20 faiz həcmində itirsə də, avqustun 6-dan etibarən müharibənin istiqaməti dəyişib və indi Rusiya itkilər verməyə başlayıb. Çünki müharibə hazırda Rusiya ərazisində gedir və Ukrayna Kursk vilayəti daxil olmaqla digər ərazilərə də hücum edib, Rusiya torpaqlarının müəyyən bir hissəsini mənimsəyib.
Maraqlıdır ki, Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski bu prosesə qədər israrla Qərbdən - Avropa ölkələrindən, ələlxüsus da Amerika Birləşmiş Ştatlarından gələn yardımların gecikməsi və ya azaldığı üçün giley-güzarını gizlətmir, hətta son nəticədə sülh danışıqları ilə bağlı az qala bütün dünyaya mesaj verirdi. Onun xalq istədiyi təqdirdə müharibəyə son qoymaq üçün referendum keçiriləcəyini istisna etməməsi, həmçinin Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin növbəti sülh sammitində iştirakını xahiş etməsi Qərbin onu meydanda tək qoyduğu üçün kapitulyasiya aktına imza atacağı, məsuliyyəti isə xalqın boynuna qoyacağı kimi qəbul edilmişdi.
Lakin avqustun 6-da Ukrayna ordusunun Kursk vilayətinə hücum etməsi ilə münaqişənin axarının dəyişməsi, hücumla bağlı isə Zelenskinin: "Kursk əməliyyatı böyük hərbi-siyasi və hərbi-diplomatik əməliyyatın tərkib hissəsidir. Nəticəni daha sonra görəcəksiniz", - açıqlaması, eləcə də onun "Ukrayna 2024. Müstəqillik" Forumundakı çıxışı zamanı: "Bütün dünya Ukraynanın müharibəni bitirmək üçün kompromis planı ilə çıxışını gözləyir. Çoxları bunu eşitmək istəyərdilər. Amma sizi təəccübləndirməyəcəyəm", - fikri onun nəinki sülh istəmədiyini, müharibəni daha da genişləndirmək niyyətində olduğu düşüncələrini təsdiqlədi. Əks halda, bir tərəfdən, Qərbin yetərsiz dəstəyindən gileylənib sülhə hazır olduğunu deyən Zelenski, digər tərəfdən, niyə kompromisə getməyəcəklərini, hətta yeni planlarının olduğunu diqqətə çatdırsın? Ola bilər ki, bir-birinə zidd bu iki açıqlama və ya addım pərdə arxasında aparılan danışıqların bir hissəsi, yaxud da Zelenskinin əlinin gücləndiyi üçün fürsətdən sui-istifadəsidir. Çünki Zelenskinin "sülh üçün məğlubiyyət planı" ya Rusiyanı arxayın salıb, əsas - hazırkı missiyasını həyata keçirmək üçün olub, ya da Qərb çox götür-qoydan sonra müharibəni bir az da uzatmaq qərarına gəlib. Əbəs deyil ki, gedişatı diqqətlə izləyən bütün tərəflər Kursk bölgəsindəki əməliyyatın Rusiya və Ukrayna arasında potensial sülh danışıqlarının pozulmasına səbəb olduğunu etiraf ediblər.
Mövzunu Oxu.Az-a dəyərləndirən türkiyəli politoloq, beynəlxalq münasibətlər üzrə ekspert İsmayıl Cingöz bildirib ki, son dövrdə Amerika Birləşmiş Ştatlarının səyləri ilə Türkiyə istisna olmaqla NATO ölkələrindən Ukraynaya "F-16" döyüş təyyarələri və yeni hərbi təchizatlar göndərilib. Bundan sonra Zelenski rəhbərliyindəki Ukrayna müharibədə gözlənilməz halda yeni bir cəbhə açdı:
"Beləliklə, Ukraynanın Kursk istiqamətində Rusiyaya hücum etməsi, Moskva başda olmaqla, hətta verilən bəyanatlara görə, Qərbi və müharibənin gedişatını izləyən ölkələri belə, təəccübləndirdi. Çünki Zelenski də, Ukrayna xalqı da sülhü gözləyib, bu istiqamətdə bəyanatlar verdikləri halda, ABŞ-dən və Avropadan gələn "F-16" və digər hərbi texnikalarla müharibənin uzanması mənasına gələn vəziyyət yarandı, gedişatın perspektivi "gözlə, gör" siyasəti ilə izlənilməyə başlanıldı.
Lakin burada diqqət yetirilməsi vacib olan bir məqam var: ABŞ bu qarşıdurmanın davam etməsini istəyir. Çünki Rusiyanın bu müharibə ilə məhv olmasını istəyən başlıca dövlət Amerika Birləşmiş Ştatları, daha sonra isə Avropadır. Səbəb də birmənalıdır: Rusiya Ukrayna ilə müharibədən qalib ayrılsa, NATO-ya qoşulan və ya qoşulmaq istəyən Şərqi Avropa ölkələrini də eyni aqibət gözləyə bilər. Onsuz da, müharibənin ilk günlərində həmin ölkələr onları da analoji təhlükənin gözlədiyi ilə bağlı həyəcan təbili çalırdılar".
"Bununla yanaşı, hazırda Almaniyanın da Rusiya ilə münasibətlərinin daha da soyuduğunu, bir-birinin ünvanına hədyanlar səsləndirdiyini müşahidə edirik. Ehtimal ki, Almaniya həm bu mövcud situasiyanı, həm də İkinci Dünya müharibəsi vaxtı silah embarqosuna məruz qalaraq müharibəni SSRİ-yə uduzmasını bəhanə edərək Rusiyaya qarşı həmin müharibədən qalib ayrılan ölkələrdən hərbi dəstək istəyə bilər. Yəni Almaniya da Rusiya qorxusu ilə silahlanma yarışı bazarına daxil olmaq istəyəcək", - deyə ekspert vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, bütün bunlarla yanaşı, digər bir məqam da var ki, ərazi mübadiləsi qarşılığında Rusiya ilə Ukrayna arasında sülh danışıqları yenidən gündəmə gələ bilər:
"Belə ki, Rusiya işğal etdiyi Ukrayna ərazilərindən, Ukrayna da ələ keçirdiyi Rusiya torpaqlarından çıxmaqla sülh prosesinə start verə bilərlər. Lakin burada diqqət edilməli məqam ABŞ və Avropanın mövqeyidir. Çünki onlar nəinki müharibənin bitməsini istəmir, əksinə, münaqişənin davam etməsi üçün Ukraynanın hərbi təchizatını gücləndirirlər. Bu isə o deməkdir ki, Zelenski istəsə belə, Qərb müharibənin bitməsini istəmir".
"Amma unutmaq olmaz ki, müharibədə kimin qalib, kimin də məğlub olmasından asılı olmayaraq, bu qarşıdurmadan ən çox zərər çəkən Ukrayna və Rusiyanın dinc sakinləri olacaqlar. Ona görə də ən çox bu məqama diqqət etmək və bunun üzərində düşünmək lazımdır", - deyə İ.Cingöz fikrini yekunlaşdırıb.
Mərahim Nəsib
